Minister houdt haar been stijf.

Randstad 380: balanceren tussen een nieuw HSL-fiasco en boze burgers.

25 June 2008DEN HAAG (Energeia) - Ze zegt niet waar en ze zegt niet wanneer, maar minister van Economische Zaken Maria van der Hoeven heeft beloofd dat elke kilometer hoogspanningsleiding die vanaf nu bovengronds wordt aangelegd, wordt gecompenseerd met het onder de grond stoppen van een andere. Die belofte, dinsdag gedaan aan de Tweede Kamer op voorspraak van PVDA-er Diederik Samsom, geldt dus ook voor de 65 kilometer van Randstad 380 die bovengronds wordt aangelegd. Op het totaal van 85 kilometer wil Van der Hoeven 20 kilometer onder de grond laten verdwijnen, en geen meter meer.

Het kabinet had eerder al aangegeven dat "in beginsel vanaf het in werking treden van SEV III het totaal aantal kilometers bovengrondse hoogspanningsverbindingen vanaf 110 kV niet [zal] toenemen". Wanneer het Structuurschema Elektriciteitsvoorziening (SEV III) precies ingaat is nog steeds onduidelijk, maar het zou hoe dan ook zijn na de aanleg van Randstad 380 -de verzwaring van het hoogspanningsnet rond de Randstad.

Over die 85 kilometer hoogspanningsleidingen en -kabels tussen de Maasvlakte en Beverwijk vergaderde dinsdag de Tweede Kamer. Specifiek ging het debat over de zogenoemde zuidring, die loopt van Wateringen tot Zoetermeer. Nog specifieker ging het debat over de vraag: wat doen we bovengronds, en wat eronder? Van der Hoeven had de Tweede Kamer eerder deze maand al geschreven dat zij van zins was om ongeveer 10 kilometer van de 22 kilometer lange zuidring ondergronds aan te leggen, en eveneens 10 kilometer van de 63 kilometer lange noordring. Op dat totaal van 20 kilometer ondergronds werd de minister uitgedaagd.

Want waar komt dat getal vandaan? De hoogspanningsnetbeheerder Tennet, zegt de minister, die heeft gezegd 20 kilometer aan te durven. Ondergrondse aanleg -hoe eenvoudig het ook lijkt- blijkt namelijk een behoorlijke uitdaging. Zéér innovatief, noemt Van der Hoeven het. Meer dan die 20 kilometer -nooit vertoond in de wereld- zou teveel hooi op de vork van de netbeheerder zijn. Dat ondergrondse aanleg per kilometer een factor vijf duurder is, vonden Kamer en minister van ondergeschikt belang. De rekening van EUR 200 mln komt uiteindelijk bij de eindgebruiker, de Energiekamer (de voormalige DTE) zal uitvogelen hoe precies.

Twintig kilometer is leuk en aardig, zei de Tweede Kamer gisteren, maar er zijn ook tal van rapporten -bijvoorbeeld van Tractebel- die zeggen dat er geen technische beperkingen bestaan om meer dan 20 kilometer ondergronds aan te leggen. En de politiek wil graag meer ondergrondse bekabeling, want de burger mort. De stichting 'Delft zegt nee tegen bovengronds 380 kV' bijvoorbeeld vroeg op het Plein aandacht voor het leed van de omwonenden. "Het gaat om onze levens", was het heersende sentiment.
Het klopt dat technisch niet is uitgesloten dat méér dan 20 kilometer probleemloos kan, antwoordde Van der Hoeven, maar er moet een duidelijk verschil worden gemaakt tussen een theoretische, technische mogelijkheid, en de mogelijkheden van de operationele werkelijkheid.

"Nog een HSL kunnen we ons niet permitteren", zei de minister beslist, refererend aan een ander overheidsproject waarbij een verkeerde inschatting van risico's tot grote vertraging leidde.
En vertraging kan Van der Hoeven zich ook niet permitteren, en dat was de Kamer met haar eens. Om overbelasting en congestie te voorkomen, en om aansluiting van decentrale stroomopwek mogelijk te maken (denk aan de WKK-crisis), is het belangrijk dat "het ambitieuze tijdschema" gehaald wordt. Met dat argument veegde Van der Hoeven dan ook de vloer aan met de voorstellen van de SP bij monde van Hans van Leeuwen, die eigenlijk wilde wachten totdat uit wetenschappelijke hoek zou worden gemeld dat ondergrondse aanleg gemakkelijk met tientallen kilometers kan worden uitgebreid. Maar daarvoor is volgens Van der Hoeven gewoonweg onvoldoende tijd.

De Kamer kon hoog of laag springen: die 20 kilometer was het maximum dat de minister aandurfde, en elke kilometer extra ondergronds voor de zuidring zou leiden tot een extra kilometer bovengronds voor de noordring. De Kamer mocht overigens al blij zijn dat er überhaupt mocht worden gesprongen, want wettelijk heeft het parlement helemaal niets meer te zeggen over Randstad 380 -iets waar Van der Hoeven de Kamer nog even fijntjes op wees.

Maar enkel vanwege de maatschappelijke belangen die met de lijn in het geding komen, hebben de Kamer en de minister afgesproken samen tot beslissingen te komen.
Diederik Samsom had snel genoeg door dat in de 'openbare onderhandeling' die een Kamerdebat is, die 20 kilometer van Van der Hoeven een eindbod betrof, en geen openingsbod. En omdat het natuurkundig onderlegde Kamerlid niet met een "technische dekking" kon komen die meer ondergrondse kilometers mogelijk maakte, ging de PVDA-fractie akkoord met de voorgestelde verdeling ondergronds/bovengronds. Maar alleen als Van der Hoeven ook voor Randstad 380 het principe zou heiligen dat elke kilometer die bovengronds wordt aangelegd, elders gecompenseerd wordt met het ondergronds werken van bestaande hoogspanning.

Hoe kan dat dan als ondergrondse aanleg zo moeilijk is? Hoe het technisch allemaal verloopt kon niemand Energeia uitleggen, maar klaarblijkelijk is ondergrondse aanleg alleen heel erg moeilijk voor 380 kV-verbindingen. 110 kV en 150 kV kunnen veel gemakkelijker over grote afstanden onder de grond worden gestopt. Dus voor elke kilometer 380 kV-lijn die nu tussen Wateringen en Beverwijk boven de grond wordt neergezet, verdwijnt bij voorkeur in hetzelfde gebied een 150 kV-lijn onder de grond.
Van der Hoeven was in eerste instantie nog wat terughoudend -"ik houd dat principe hierbij in mijn achterhoofd"- maar deed later tegenover Energeia de harde toezegging dat elke bovengrondse kilometer die vanaf nu extra verrijst, elders ondergronds wordt gecompenseerd.
Copyright©, Energeia, 2008