Nieuw beleid sedert 2005.

 

Welke normen gelden er voor hoogspanningslijnen?
Er gelden geen wettelijke gezondheidsnormen voor elektromagnetische velden door hoogspanningslijnen, omdat de internationaal geldende normen in Nederland nergens worden overschreden.
Wel heeft staatssecretaris Van Geel in de zomer van 2005 gemeenten en provincies een advies gegeven over het verblijf van kinderen tot vijftien jaar in de buurt van hoogspanningslijnen.
Hij adviseert gemeenten geen nieuwe bestemmingsplannen te maken voor de
bouw van huizen, crèches of scholen in de buurt van hoogspanningslijnen.
Woningen die verder dan tweehonderd meter van de hoogspan-
ningslijnen staan, liggen buiten het directe bereik van deze hoogspanningslijnen.
Gemeenten kunnen in hun bestemmingsplannen regelen dat niet in de buurt van hoogspanningslijnen wordt gebouwd.
Gemeenten zijn niet verplicht het advies van de staatssecretaris over te nemen.
Bestaande huizen, scholen of crèches in de buurt van hoogspanningslijnen kunnen blijven staan.
Het nieuwe beleid van Van Geel geldt alleen voor nieuwe situaties, daar waar dus nog gebouwd gaat worden. Nieuwbouw die past binnen een bestaand bestemmingsplan valt daar niet onder.

Als de overheid dit belangrijk vindt, waarom legt ze hiervoor geen verplichtingen op?
Omdat er nog te veel onduidelijk is. De regering wil geen dwingende regels opleg- gen als dat niet per se nodig is. Mocht in de toekomst blijken dat hoogspanningslijnen inderdaad gezondheidsschade veroorzaken, dan kan het Rijk alsnog verplichtende regels opleggen.

Nieuwe woningen mogen niet in de buurt van hoogspanningslijnen worden gepland, maar oude mogen blijven staan. Dat is toch niet konsekwent?
Misschien komt deze tweedeling in eerste instantie vreemd over, maar er is een goede reden voor.
In Nederland liggen vierduizend kilometer bovengrondse hoogspannings- lijnen. Ongeveer 25.000 woningen liggen in het invloedsgebied van deze lijnen.
Maatregelen om daar een eind aan te maken zijn zeer ingrijpend: mensen moeten hun huizen uit en huizen moeten worden gesloopt.
Het onder de grond wegwerken van hoogspanningslijnen kost miljarden euro’s.
Het zou vreemd zijn om deze maatregelen te treffen, zolang niet zeker is dat hoogspanningslijnen slecht zijn voor de gezondheid.
Aan de andere kant: als er nieuwe wijken worden gebouwd of als er nieuwe hoog- spanningslijnen worden aangelegd, dan is het vaak makkelijker en relatief goedkoop om daar rekening mee te houden.
De gemeente kan woningen bij hoogspanningslijnen vandaan houden, en de net
beheerder kan nieuwe leidingen onder de grond leggen of andere maatregelen treffen. Dat vermijdt eventuele onrust en voorkomt de mogelijkheid dat er nieuwe probleemgevallen bij komen.

Meer over elektromagnetische velden.

Hoogspanningslijnen halen regelmatig de kranten. Waarom eigenlijk?

Daar is lastig een duidelijk antwoord op te geven. Veel mensen willen bijvoorbeeld liever niet dichtbij hoogspanningslijnen wonen.
Sommigen vinden ze niet mooi,anderen maken zich zorgen over de gezond- heidseffecten van hoogspanningslijnen. Soms leidt dat zelfs tot maatschappelijke onrust.

Wat zijn de elektromagnetische velden rond hoogspanningslijnen eigenlijk?
Rond hoogspanningslijnen ontstaan elektromagnetische velden.
Elektromagnetische velden komen niet alleen in de buurt van hoogspanningslijnen voor. Ze komen ook van nature voor. Zo veroorzaakt de aarde zelf elektromagnetische velden. Verder doen lampen, magnetron, zonnebank, mobiele telefoons en tv hun werk dankzij elektro- magnetische velden. Stofzuiger, föhn en elektrisch scheerapparaat veroorzaken zelfs dezelfde soort elektromagnetische velden als hoogspanningslijnen.

Kunnen hoogspanningsvelden onze gezondheid nu wel of niet beïnvloeden?
Tot nu toe heeft wetenschappelijk onderzoek dit niet onomstotelijk aangetoond. Maar het blijft een lastig vraagstuk.
Elektromagnetische velden zoals van hoogspanningslijnen kunnen namelijk wel invloed op het lichaam hebben. Zij kunnen elektrische stroompjes in het lichaam opwekken. Dat kan de werking van zenuwen en spieren verstoren of ervoor zorgen dat lichtflitsen in het oog worden waargenomen. Om dat effect te bereiken moeten de velden wel erg sterk zijn. Zo zou je al in een hoogspanningsmast en dichtbij de draden moeten klimmen om dergelijke velden te bereiken.

Worden mensen ziek van hoogspanningslijnen als ze daar vlakbij wonen en dus lange tijd zijn blootgesteld aan magnetische velden?
Onderzoekers bekijken al tientallen jaren of het ongezond is om bij hoogspanningslijnen te wonen.
Ze hebben gekeken naar verschillende vormen van kanker en andere ziektes.
Ze hebben, op één uitzondering na, niks gevonden.
De uitzondering is leukemie bij kinderen tot vijftien jaar.
Daarvan zeggen de onderzoekers: het is onzeker maar het zou kunnen dat er een verhoging van de kans op leukemie is.

Op verzoek van de overheid hebben onderzoekers uitgewerkt wat deze verhoging zou betekenen voor Nederland.
Kinderen die in de buurt van hoogspanningslijnen wonen hebben in het ergste geval twee keer zoveel kans om leukemie te krijgen. In Nederland wonen ongeveer 12.000 kinderen dichtbij hoogspanningslijnen.
Als het waar is dat de elektromagnetische velden in de buurt van de hoogspannings- lijnen een verhoogde kans op leukemie bij kinderen geven, betekent dat voor Nederland maximaal één extra leukemiegeval per twee jaar. Ter vergelijking: in Nederland bedraagt het aantal nieuwe gevallen van leukemie bij kinderen momenteel circa 110 per jaar. Onderzoekers weten echter niet zeker of hoogspanningslijnen daadwerkelijk de boosdoeners zijn. Zij zijn er niet zeker van dat hoogspanningslijnen de kans op leukemie bij kinderen vergroten.
Het kan ook ergens anders aan liggen. Er is geen biologische verklaring die aangeeft hoe elektromagnetische velden lichaamscellen kunnen beïnvloeden. Misschien levert nieuw onderzoek hier in de toekomst een antwoord op.

Wat adviseert VROM de gemeenten, provincies en netwerkbeheerders?
Uitgangspunt voor het advies is dat er zo weinig mogelijk nieuwe situaties mogen ontstaan waarbij kinderen langdurig worden blootgesteld aan elektromagnetische velden boven een bepaalde grens.
Die grens ligt op een magneetveld van gemiddeld 0,4 microtesla per jaar. Het gebied waarbinnen deze waarde kan worden overschreden wordt de specifieke zone genoemd.
Concreet adviseert VROM om geen nieuwe hoogspanningslijnen te bouwen in de buurt van bestaande woningen, dat wil zeggen binnen de specifieke zone.
Het advies houdt tevens in dat er geen nieuwe woningen worden gebouwd in de buurt van hoogspanningslijnen binnen de specifieke zone.

Straling (elektromagnetische velden).

/

Korte-termijneffecten kunnen ontstaan doordat de magnetische velden elektrische stroompjes in het lichaam opwekken. Bij hoge veldsterkten kan daardoor bijvoorbeeld de werking van zenuwen en spieren worden verstoord of kunnen lichtflitsen in het oog worden waargenomen.
Internationaal (bijvoorbeeld door de Europese Commissie) wordt een advieswaarde gehanteerd van 100 microtesla ter voorkoming van dergelijke korte-termijn-effecten. In Nederland wordt deze advieswaarde op maaiveldniveau nergens overschreden - ook niet direct onder de bovengrondse hoogspanninglijnen.

Wat de lange-termijn-effecten betreft: er zijn geen aanwijzingen voor een relatie tussen blootstelling aan elektromagnetische velden van hoogspanningslijnen en het optreden van een bepaalde ziekte of aandoening. De enige uitzondering is leukemie.

Welk verband bestaat er tussen tussen en leukemie en wonen in de buurt van hoogspanningslijnen?
De Gezondheidsraad concludeert dat uit internationaal onderzoek een statistisch verband blijkt te bestaan tussen het wonen in de buurt bij bovengrondse hoogspanningslijnen en een verhoging van het vóórkomen van leukemie bij kinderen.
Dit verband wordt gevonden bij magnetische velden hoger dan 0,2 tot 0,5 microtesla.
Deze waarde is veel lager dan de hierboven aangegeven waarde ter voorkoming van korte-termijneffecten.

Dat er een statistisch verband bestaat, wil niet direct zeggen dat er ook een oorzakelijk verband is.
Met andere woorden: het is niet zeker dat blootstelling aan elektromagnetische velden leukemie veroorzaakt. In de toekomst kan blijken dat het gevonden verband aan andere oorzaken toegeschreven moet worden.

De Gezondheidsraad concludeert dan ook dat er geen reden is om te adviseren om maatregelen te treffen om de blootstelling aan velden van hoogspanningslijnen te beperken tot onder de hiervoor aangegeven advieswaarden in verband met korte-termijn gezondheidseffecten (de 100 microtesla).

Het RIVM heeft eveneens een analyse uitgevoerd naar de mogelijke risico's op leukemie bij kinderen en komt tot een soortgelijke conclusie.
Uit het rapport 'Magnetische velden van hoogspanningslijnen en leukemie bij kinderen' blijkt dat kinderen die wonen in magnetische velden van meer dan 0,3 à 0,4 microtesla een extra risico lopen.

Dat risico is zelfs hoog te noemen ten opzichte van het in het milieubeleid gehanteerde maximaal toelaatbare risico.
Omdat de groep kinderen die in de buurt van hoogspanningslijnen woont, klein is, gaat het in Nederland om circa 1 nieuw geval van leukemie per 2 jaar. In totaal komen in Nederland ieder jaar 110 nieuwe gevallen van kinderleukemie voor.